ضرب در موسیقی به چه معناست؟

ضرب در موسیقی مهمترین چیزی است که باید یک موزیسین قادر به تشخیص آن باشد. چرا که ساخت و اجرای بیشتر موسیقی ها در گرو درک این مفهوم اساسی و مهم است.

ضرب در موسیقی مفهومی است که به سختی می توان آن را برای کسی توضیح داد یا حتی توصیف کرد. اما چگونه باید به درک عمیقی از ضرب در موسیقی رسید؟

بعد از مطالعه مقاله توضیحات ویدئویی را نیز در انتها مشاهده کنید

 

در این مقاله و ویدئو می خواهم ضرب در موسیقی را به شکلی کاملا ساه و مفهومی برای شما توضیح دهم اینکه واقعا ضرب در موسیقی چیست؟ برای این کار باز هم می خواهیم از مفاهیم خارج از موسیقی کمک بگیریم! وقتی مفهومی توصیف ناپذیر است بهترین روش کمک گرفتن از مفاهیم خارج از آن موضوع است.

 

عملکرد ضرب در موسیقی را در قلبتان پیدا کنید!

بریم سراغ قلب:

قطعا میدونید قلب انسان یکی از مهمترین قسمت های بدن ما به شمار میره طوری که بدون قلب ما نمی تونیم زندگی کنیم. این اندام بسیار مهم هم میتونه ضربان منظم داشته باشه و هم نامنظم، هم سریع و هم کند! وقتی فعالیت زیاد می کنیم قلب ما شروع به سریع تپیدن می کنه یا وقتی آرامش داریم، آرام می تپه. همان طور که بدن انسان یک اندام به اسم قلب دارد در دل آهنگ هایی هم که در موسیقی ساخته مشن هم یک قلب تپنده وجود داره که همه چیز رو تحت کنترل خودش داره هم صداها و هم سکوت ها!

این قلب در قطعات موسیقی درست مثل قلب همه ما انسان ها ضربان داره و میتونه تند بشه،کند بشه،منظم بزنه،نا منظم بزنه!

نکته جالب اینجاست همه انسان ها توانایی درک این قلب در قطعات رو دارند و مغز همه ما انسان ها میتونه با ضربان این قلب در قطعات هماهنگ بشه.

داریم به مفهوم ضرب در موسیقی نزدیک میشم!

اما در بالا من از دو ویژگی متضاد یعنی نظم و بی نظمی صحبت کردم و گفتم که این قلب تو قطعات می تونه هم منظم و هم نامنظم باشه سوالی که شاید الان به ذهن شما اومده باش این باشه که کی منظم و کی نا منظم؟

پاسخ ساده هست درواقع در بیشتر قطعات موسیقی دنیا قلب تپنده اون ها منظم می تپه و در ضربان خودش یک نظم مشخصی حاکم هست که این نظم رو به تمام سازها و صدا ها از لحاظ زمانی میده. درست مثل زمانی که قلب انسان منظم میتپه و کوچکترین بی نظمی نداره این ویژگی در بیشتر قطعات موسیقی در دنیا وجود داره البته که در نقطه مقابل در برخی از قطعات موسیقی نیز این قلب نا منظم هست به معنی که با ضربان منظمی این قلب موسیقی رو کنترل نمی کنه.

چند مثال بزنم:

مثلا آهنگ های پاپی که شما می شناسید و هر روز گوش می دید تماما در دل خودشون قلبی دارند که منظم در تپیدن هستن.و یا موسیقی های آوازی ایران در بیشتر مواقع دارای ضربان منظمی نیستند البته راجع به این موضوع در رابطه با موسیقی ایرانی بین اساتید اختلاف نظر است.

حالا بریم سراغ ضرب در موسیقی!

ضرب در موسیقی دقیقا همان ضربان منظم قلبی است که در درون یک قطعه وجود دارد و ما می توانیم حسش کنیم. اما چگونه می توانیم حسش کنیم؟

زمانی که شما یک قطعه ای می شنوید که در درون آن ضربان منظمی وجود دارد مغز شروع به دریافت کردن این ضربان منظم می کند سپس این ای اتفاق منظم را با ری اکشن های مختلف به اعضای بدن باز می گرداند. مثل دست زدن، کوبیدن،رقصیدن و…. تمام این حرکات که حین شنیدن آهنگ داریم به خاطر هماهنگ شدن با قلب درونی اون قطعه می باشد. قطعا دیده اید بعضی ها هنگام شنیدن آهنگ مورد علاقه شان سر تکان می دهند همه ی این ها درواقع ری اکشن های مغز در مقابل همان ضربان های منظم در قطعات است.

زمانی که شما یک آهنگ شاد می شنوید و شروع می کنید با آن دست می زنید همان دست زدن ها ضرب های آن قطعه است.

ویژگی های ضرب در موسیقی:

تا اینجا فهمیدید که ضرب در اصل همان ضربان منظم قلب درون قطعات است پس اولین ویژگی منظم بودن آن است! اگر ضرب را با دست زدن بخواهیم نشان دهیم می بینید دست ها به صورت منظم و پشت سرهم با یک فاصله زمانی بخصوصی زده می شوند این اولین ویژگی ضرب در موسیقی است یعنی نظم بدون کوچکترین خللی!

دومین ویژگی ضرب ها این است که ما صدا ها و سکوت ها را براساس آن پیش می بریم در نتیجه سکوت کردن و وقفه در آن معنا ندارد به همین دلیل زمانی که ما از مترونوم برای نشان دادن ضرب ها در موسیقی استفاده می کنیم می بینید بوق های مترونوم پشت سرهم به صدا در می آیند و این ما هستیم که یک جاهایی از اجرایمان سکوت می کنیم ولی مترونوم همچنان بوق می زند پس عدم وجود وقفه دیگر ویژگی ضرب است.

چگونه صرب ها را در موسیقی درک کنیم؟

این یکی از مهمترین و اولین کار هایی است که یک موزیسین باید بتواند انجام دهد جالب است بدانید شما برای انجام آن نیاز ندارید حتی با این تعارف آشنا باشید کافی است آهنگ مورد نظرتان را پلی کنید و با آن موسیقی همراه شوید سر تکان دهید و پا بزنید در عرض جند ثانیه اتومات مغز شما با الگوی زمانی ضربان آن قطعه آشنا می شود اینکه از کلمه الگو استفاده می کنم به معنی فاصله زمانی ضرب ها در آن قطعه است. با چه فاصله زمانی دست های شما پشت سر هم اجرا می شوند این دقیقا همان سرعت قطعه را مشخص می کند. پس آخرین ویژگی ضرب ها مشخص کردن تمپو یا سرعت قطعات است.

برای آن که شما راحتر متوجه شوید من یک مثال آورده ام در ویدئو یک اهنگ نوستالژی بسیار جذاب که می توانید با آن دست بزنید می بینید که چگونه سازها و صداها با دست زدن شما هماهنگ هستند.

نکته دیگر هماهنگ شدن سازها و صدا ها باهم است؟

سوالی که همیشه برای خیلی ها مطرح است این است که چگونه صداها و سازها باهم هماهنگ می شوند و اصلا از کجا می فهمند کی وارد آهنگ شوند کی نشوند؟

دقیقا چیزی که باعث وحدت بین تمام ساز ها و صدا ها می شود همین ضرب در موسیقی است. با دقت به شکل زیر نگاه کنید تمام سازها و صدا ها براساس یک نظم زمانی باهم هماهنگ می شوند که همان ضرب ها هستند.

 

بعد از درک ضرب ها چکار باید کنیم؟

شما با درک ضرب ها ( beat ) ساختمان زمانی را در موسیقی درک می کنید اما مهمتر از آن درک تقسیمات زمانی در موسیقی است که می توانید براساس آن هم اجرا کنید و هم موسیقی بسازید. و این کار نیاز به آموزش دارد ما در دوره ریتم شناسی دقیقا روی همین مسائل کار می کنیم به شکلی عملی موضوع ریتم و تقسیمات زمانی را کار می کنیم تا شما در کنار درک پدیده زمان در موسیقی بتوانید به درستی هم موسیقی را اجرا کنید.