هارمونی در موسیقی چیست؟

مفهوم هارمونی در موسیقی بسیار جالب است قبلا در مورد هارمونی ویدئویی در چارگاه منتشر کرده بودیم ضمن اینکه در توضیحات دوره آموزش جامع هارمونی نیز مفصل در موردش صحبت شد اما باتوجه به سنگین بودن اصل مطلب ، ترجیح دادیم یکبار دیگر مفصل تر و البته به مراتب خیلی ساده تر به این سوال پاسخ دهیم که هارمونی در موسیقی چیست؟ شاید در مورد این مفهوم بار تحقیق کرده باشید و چیزی دستگیرتان نشده باشد اما باید بگویم که هارمونی ساده تر از آن چیزی است که فکرش را می کنید.

من سینا اسحاقی هستم در این مقاله و ویدئو با من و چارگاه همراه باشید قرار است خیلی ساده این موضوع را برایتان توضیح دهم پس بریم سراغ این موضوع که هارمونی در موسیقی چیست؟ در ابتدا ویدئو رو قرار دادیم اگر خواستید متن مقاله هم مطالعه کنید اطلاعات تکمیلی نوشته شده.

دانلود ویدئو

بیاید از دنیای موسیقی فاصله بگیریم ببینم که اصلا معنای لغوی هارمونی چیه؟ گاهی درک بسیاری از مفاهیم تنها با درک معنای لغونی اصطلاحش آسان تر می شود. پس فارغ از اینکه هارمونی در موسیقی چیست خود این کلمه چه معنایی دارد:

معنای لغوی هارمونی:

هارمونی در اصل یعنی : هماهنگی ، تناسب ، توازن ، سازش

 

 

 

راستی تا یادم نرفته این مقاله هارمونی در موسیقی چیست منو یاد یک افسانه جالب در مورد خود هارمونی انداخت دونستنش خالی از لطف نیست:

” تو افسانه های یونان میگن هارمونی اسم دختر آره و آفرودیته که با کادموس ازدواج می کنه و صاحب چهار تا فرزند میشن البته در اصل هارمونیا بوده خیلی جالب که میگن هارمونیا فن موسیقی رو وارد یونان کرد.”

ما گفتیم که هارمونی در اصل یعنی هماهنگی و توازن و تناسب خب معنای لغوی ای اصطلاح داره به ما یک ویژگی رو توصیف می کنه که در هر جایی می تونه وجود داشته باشه! مثلا نقاشی:

 

به این تابلوی زیبا که در وسط تصویر قرار دارد و اثر استاد فرشچیان است ، توجه کنید:

 

 

بادقت نگاه کنید همه چیز سر جای خودش هست و یک هماهنگی یا هارمونی بسیار جالبی در بین تمام اجزای تابلو وجود دارد. درواقع نقاش با ایجاد توازن، تناسب و هماهنگی یا بهتره بگیم هارمونی بین رنگ ها و اشکال یک اثر زیبا و تاثیر گذار رو خلق کرده هارمونی یعنی همین! نبود آن یعنی نبود تناسب و هماهنگی و خب ذهن ما این موضوع را خوب متوجه می شود در ادامه می بینید هارمونی جزء جدایی ناپذیر یک نقاشی یا آهنگ و هر اثر هنری می باشد! خب ما قرار بود به این سوال جواب بدیم که هارمونی در موسیقی چیست؟ ولی کمی صبر کنید بذارید یک مثال دیگه بیارم!

 

به نظر شما دیگه کجا مفهوم هماهنگی و تناسب یا بهتره بگیم هارمونی رو میشه پیدا کرد؟

با دقت به تصویر پایین نگاه کنید:

 

داخل خونه ای رو نشون میده که یک دکوراسیون خیلی جذاب و دیدنی داره. کمی با جزئیات ببینید؟ آیا همه چیز سر جاش نیست؟ آیا اجزا باهم هماهنگی ندارند؟ آیا تناسب بین تک تک لوازم وجود ندارد؟ از لحاظ رنگ آمیزی از لحاظ الگو ها و نوع لوازم همه چی باهم هماهنگ می باشد و می توانیم بگوییم که اجزای این فضا تک تک دارای یک هارمونی و هماهنگی و تناسب و توازن دارند این همان چیزی است که به با دیدنش و درک ناخودگاه این همه ارتباط جذاب احساس خوبی به شما دست می دهد. هارمونی در موسیقی هم به همین شکل است.

با یک جمع بندی کلی و رسیدن به یک مدل قابل درک از مفهوم هارمونی میریم که به این سوال جواب بدیم هارمونی در موسیقی چیست؟ هر چند دیگه تا الان باید فهمیده باشید این مفهوم تو موسیقی چه معنی داره. شاید بگید این همه توضیح لازم نیست برو سراغ اصل مطلب باید بگم که من در پست های قبلی در یک ویدئو رفتم مستقیم سراغ اصل مطلب ولی خیلی ها بعدش گفتن ما که نفهمیدیم! اما اینبار میخوام انقدر مثال و توضیح بیارم که این مفهوم تو موسیقی براتون جا بیوفته و عمیقا درک کنید که هارمونی در موسیقی چیه؟

با این سوال شروع می کنم؟

چرا باید هر چیزی هارمونی داشته باشد؟

 

فارغ از بحث هارمونی در موسیقی این واقعیت بسیار جذاب است که هر چیزی در این جهان بی پایان از اجزای کوچکتر تشکیل شده اگر ما یک جز کل داشته باشیم مثل یک دایره کامل که تو تصویر می بینید یک جز کل محسوب میشه این جز کل از اجزای کوچتری تشکیل شده فرض کنید که این دایره از ترکیب یک ربع دایره و مکملش که سه چهارم دایره هست ، به وجود اومده.( درواقع جمع دو شکل میشن دایره کامل!) حالا اگر کوچکترین هماهگی بین این اجزای کوچک که قراره دایره بزرگ مارو بسازن نباشه و تناسبی باهم نداشته باشن مثلا فرض کنید رنگشون باهم فرق کنن اونوقت ما دیگه یک دایره یک دست نداریم! اما برعکس اگر تک تک اجزا باهم تناسب داشته باشن ما یک دایره یک دست داریم که درونش یک وحدت رو خواهیم دید! این وحدت حاصل هماهنگی بین اجزای کوچکتر هست. پس اجزای تشکیل دهنده هر جز کل باید باهم هماهنگی داشته باشن یا بهتر بگیم تناسب یا بهتر بگیم هارمونی داشته باشن که ما حداکثر وحدت رو در اون جز کل ببینیم.

خب توضیحات فرعی کافیست می خواهیم برویم سراغ اصل مطلب هارمونی در موسیقی چیست؟

بیایم با این سوال شروع کنیم تو موسیقی اهل فن هارمونی رو بین چه اجزایی در نظر می گیرند؟

 

 

برگردیم به سوال اصلی هارمونی در موسیقی چیست؟ موسیقی از اجزای کوچکتری تشکیل شده  و باتوجه به مفهوم اصلی هارمونی که در بالا توضیح دادم ما می تونیم بین هر جزئی از موسیقی هماهنگی و توازن و تناسب ایجاد کنیم که وقتی حرفه ای تر و پخته تر بشید دقیقا به این معنا می رسید! اما از نگاه اهالی فن وقتی موزیسین ها می گن هارمونی در واقع منظورشون این هماهنگی و توازن بین صداهای موسیقایی هست.

خب میدونید صدا ها به دو نوع موسیقایی و غیر موسیقایی تقسیم میشن صداهای موسیقایی اونهایی هستن که در شکل موجشون یک تناوب و تکرار وجود دارد بزارید بهتر بگم دارای ارتعاشات منظم هستن درواقع ما می تونیم شکل موج صدا ها رو با دستگاه هایی نشون بدیم و هر صدایی یک شکل موج داره که می تونیم براساس یکسری ویژگی ها اون ها رو به این دو گروه تقسیم کنیم. خب صدا های موسیقایی کدوما هستن همون طور که در تصویر می بینید مثلا صدایی که ساز ویولن تولید می کنه. یا صدایی که ساز گیتار و یا پیانو و تار و سه تار و….. تولید می کنند این ها همه موسیقایی هستن.

وقتی یک موزیسین داره در مورد هارمونی صحبت می کنه در اصل داره به هماهنگی و تناسب بین این صدا ها اشاره می کنه. قطعا این مدل تعریف متفاوت است از تعاریفی که تا به حال دیده اید چرا که شما باید خوود مفهوم اصلی را درک کنید.

 

خب حالا سوال اینجاست این هماهنگی و تناسب بین نت ها چطور اتفاق میوفته؟

 

 

هارمونی در موسیقی بین نت ها اتفاق می افتد چگونه؟، یک قطعه موسیقی تشکیل شده از دو نوع صدای کلی یکی صدا های غیر موسیقایی یا نویز ها و صدا های موسیقایی اگر غیر موسیقایی ها رو فاکتور بگیریم. صداهایی که عمدتا در خط ریتم یک آهنگ می شنوید مثل اسنیر و… می رسیم فقط چند نت باقی می ماند.

نت های موسیقی نسبت به هم در سطوح زیر و بمی متفاوتی قرار دارند و می دانیم که وسعت این زیر و بمی بسیار زیاد است! برای درک این موضوع شما را به دوره رایگان قدم صفر ارجاع می دهم.

این تقاوت و تنوع در زیر و بمی بین نت های موسیقی باعث شده زمانی که ما آنها را چه به صورت ملودیکی ،یعنی اجرای نت ها یکی پس از دیگری، و یا چه به صورت همزمان، یعنی اجرای نت ها به صورت همزمان اجرا کنیم ، حالت های مختلف ب وجود آید. هارمونی در موسیقی نتیجه تقابل و ارتباط بین این دو حالت است.

مثال: اجرای نت های دو و می به صورت همزمان یک حالت هارمونیکی محسوب میشه یا اگر نت های دو و می رو پشت سر هم اجرا کنیم اجرای ملودیکی میشه.

این هماهنگی یا هارمونی حاصل این دو ارتباط مهم فاصله ای بین نت هاست.

تصویر بالا را نگاه کنید چگونه لایه های صدایی که هر کدام با خط قرمز مشخص شده اند به صورت همزمان در لحظات مختلف یک حالت را به وجود می آورند و موسیقی را گسترش می دهند.

در مثال آورده شده شما می بینید که همزمان نت های سی و ر و فا دیز در حال اجرا هستند خب ما برای درک هارمونی و هماهنگی بین این نت ها از مفهومی به نام آکورد استفاده می کنیم که می توانیم برای این گروه آکورد سی مینور را به عنوان یک ساختار کلی و مدلی برای آنالیز هارمونی بین نت های این قطعه انتخاب کنیم.

 

 

یک هارمونی خوب باعث به وجود آمدن چه اتفاقی در موسیقی می شود؟

 

 

خب تا اینجای کار فهمیدید هارمونی در موسیقی چیست؟ اما خب باید بدانیم یک هارمونی خوب باعث به وجود آمدن چه چیز در موسیقی می شود؟ یک هارمونی خوب در درجه اول باعث به وجود آمدن ترکیبی جذاب بین دو حس انتظار و حس سکون می شود. یعنی ما در یک قطعه موسیقی دائما در حال به وجود آوردن این دو حس با ترکیب صدا ها هستیم. و این اصل یک اصل بسیار قوی برای شکل گرفتن انواع موسیقی ها است. هر چقدر ای تقابل و ارتباط قوی تر باشد هارمونی منسجم تر و معنادار تری در بین نت ها برقرار است. برای یادگیری اصولی هارمونی می توانید در دوره آموزش جامع هارمونی شرکت کنید.

 

منبع و نویسنده و مدرس : سینا اسحاقی – سایت آموزش موسیقی چارگاه

هرگونه انتشار و استفاده از مطالب این مقاله تنها با درج منبع و ذکر نام نویسنده مجاز است.